Afscheidsrituelen

Voor veel belangrijke gebeurtenissen in ons leven hebben we rituelen, ook bij overlijden. Van oudsher speelde de kerk hierbij een belangrijke rol. De overledene werd herdacht tijdens een kerkdienst – met alle bijpassende rituelen – en vanuit de kerk naar de laatste rustplaats gebracht. Met de ontkerkelijking is er ruimte gekomen voor nieuwe vormen van rouwen en herdenken die helpen bij het afscheid nemen. Ze zorgen voor een gevoel van verbinding, dragen bij aan de rouwverwerking en kunnen troost geven; op het moment zelf en tot ver daarna.

Toespraken, foto’s en films

Steeds meer uitvaarten krijgen een persoonlijke invulling die helpt om de overledene te herdenken zoals hij of zij was. Denk aan toespraken waarin herinneringen en anekdotes worden gedeeld, het draaien van muziek die een rol speelde in het leven van de overledene en foto’s en filmpjes. Zo wordt de herdenking niet alleen een moment om het verdriet te delen, maar ook een viering van het leven van de persoon van wie afscheid wordt genomen.

Lintenritueel

Linten staan symbool voor verbinding. Bij het lintenritueel krijgt de overledene een van de uiteinden van het lint in handen. Als het deksel wordt gesloten, blijft het andere uiteinde van het lint uit de kist hangen. Nabestaanden pakken dit vast, waarna het wordt doorgeknipt. Een emotionele handeling, maar het symbolisch loslaten van de overledene kan helpen bij de rouwverwerking.

Bloemen

Bloemen kunnen helpen om uit te drukken wat je moeilijk in woorden kunt vangen. Of ze versterken nog eens extra wat je wilt zeggen. Daarom sturen mensen vaak rouwbloemen aan nabestaanden. Maar welke bloemen kies je? Misschien bloemen die refereren aan een herinnering, bijvoorbeeld een bijzondere reis die de overledene heeft gemaakt. Of zijn of haar lievelingsbloem of -kleur. Je kan je ook laten leiden door de betekenis van de verschillende bloemen. Zo staat de roos symbool voor liefde en de lelie voor vergankelijkheid.

Rituelen na de uitvaart

Ook na de uitvaart voeren nabestaanden vaak rituelen uit om hun verlies een plek te geven. Deze symbolische handelingen helpen enerzijds om de overledene emotioneel los te laten en anderzijds om de herinnering aan hem of haar levend te houden. Denk bijvoorbeeld aan:

een foto van de overledene neerzetten op een speciale plek in huis
een kaars branden voor de overledene
het graf of de plek waar de as is verstrooid bezoeken
iets bij je dragen dat van de overledene was
een herinneringsboom planten
tastbare herinneringen maken zoals een knuffel, een herdenkingsdoosje of een in memoriam-album

Wilt u meer weten over afscheidsrituelen? Lees dan onze blog over waar we dieper ingaan op nieuwe afscheidsrituelen.

Speciale herdenkingsdagen

Bij het verlies van een dierbare zijn je herinneringen misschien wel je waardevolste bezit, omdat deze ervoor zorgen dat je je verbonden blijft voelen met de overledene. Maar hoe sta je op bijzondere dagen stil bij mensen die er niet meer zijn? Allerzielen, van oudsher een katholiek ritueel, wordt steeds populairder in Nederland. Op deze dag (2 november) zijn er op steeds meer plekken Lichtjesavonden waar overledenen op een symbolische en sfeervolle manier worden herdacht. Lichtjes spelen hierbij vaak een belangrijke rol.

De sterfdag is een dag om samen met anderen stil te staan bij de overledene, bijvoorbeeld door het graf te bezoeken of de plek waar de as is uitgestrooid. Ook op de verjaardag zullen nabestaanden hun dierbare met extra aandacht herdenken. Dit kan bijvoorbeeld door de favoriete taart te bakken van de overledene of te proosten met zijn of haar favoriete drankje.