Als dochter van een uitvaartondernemer was Anita Witzier (60) er al vroeg van doordrongen dat de dood onlosmakelijk bij het leven hoort. Het helpt haar om er makkelijker gesprekken over te voeren.

Je bent opgegroeid als dochter van een uitvaartondernemer. Hoe heeft dat je kijk op de dood beïnvloed?

“Ik ben vaak genoeg met mijn vader op pad geweest en dat ik dan dode mensen in een kist zag liggen. Dat vond ik niet eng. Het is niet alsof het thuis echt expliciet over de dood ging, maar ik wist wel al vroeg: dit hoort dus ook bij het leven. Ook zag ik aan mijn vader dat hij soms erg aangedaan was, bijvoorbeeld als mensen die hij kende kwamen te overlijden. Als kind begreep ik daardoor ook: doodgaan is ingrijpend. Tegelijkertijd was er licht en lucht. Als uitvaartondernemer maakte mijn vader soms gekke dingen mee waar hij met smaak over kon vertellen. Bij veel mensen wordt de dood op afstand gehouden, maar voor mij was het iets dat erbij hoorde. Dagelijkse kost, zou je kunnen zeggen.”

‘Als kind begreep ik daardoor ook: doodgaan is ingrijpend. Tegelijkertijd was er licht en lucht’

Voor veel mensen is de dood een moeilijk gespreksonderwerp. Hoe is dat voor jou?

“Ik ga het niet uit de weg. In het programma Voor wie steek jij een kaarsje op? dat wordt uitgezonden met Allerzielen spreek ik met mensen die in het afgelopen jaar iemand hebben verloren. Ik heb wel gedacht: hoe ga ik zo’n gesprek aan? Maar ik merkte dat mensen hun verhaal juist graag willen vertellen, zodat ze de persoon die ze missen in het licht kunnen zetten. Het is fantastisch om te zien wat er gebeurt als je mensen de ruimte geeft om hun hart te luchten. Het onderwerp is verdrietig, maar uiteindelijk ga ik toch met een goed gevoel naar huis, omdat ik voor mijn ogen zie hoe het mensen optilt en verlicht om over hun dierbare te praten.”

In het tv-programma De Kist vertel je dat de momenten dat jouw ouders overleden tot de mooiste uit je leven horen. Kun je dat uitleggen?

“Mijn ouders waren de eersten die mij in hun armen hielden en ik ben de laatste geweest die hen vasthield. Pas als je dat hebt meegemaakt, realiseer je je daadwerkelijk hoe ongelofelijk waardevol het is.
Dat ik er op dat moment voor hen heb kunnen zijn, is heel troostrijk. Ik heb met mijn eigen ogen gezien wat er gebeurde toen het leven uit hen weggleed. Dat verschil tussen het leven en een paar seconden later de dood is onbevattelijk en tegelijkertijd heel duidelijk. Het gebeurde gewoon. Ik heb ervan geleerd hoe belangrijk het is om goed afscheid te nemen. Al kan dat natuurlijk ook op andere manieren, zoals met een mooie uitvaart.”

Je vertelde dat je jouw moeders uitvaart heel anders hebt ervaren dan die van je vader. Wat was het verschil?

“Bij de uitvaart van mijn vader ging het over mijn vader, de uitvaart van mijn moeder draaide vooral om de kerk. Er werd niets persoonlijks over mijn moeder gezegd, in eerste instantie stond haar kist niet eens in dezelfde ruimte. Dat vond ik verschrikkelijk. Toen mijn vader overleed, was ik vastbesloten om het anders aan te pakken, in de geest van mijn vader. Er waren foto’s, filmpjes en muziek. Persoonlijke verhalen over wie hij was. Zijn kist brachten we zelf binnen en hij stond vooraan in de ruimte. Na afloop gingen we met z’n allen naar het café waar hij op zaterdag vaak een biljartje legde. Ik ontdekte hoe belangrijk het is om eigen regie te hebben. Alles regelen zoals jij denkt dat het moet en hoort werkt ook troostend. Het hoort bij de verwerking. Op mijn moeders uitvaart kijk ik terug met een onaf gevoel, terwijl mijn vaders uitvaart een dierbare herinnering is.”

‘Door mijn vaders uitvaart merkte ik hoe belangrijk het is om eigen regie te hebben’

Heb je weleens nagedacht over je eigen afscheid?

“Daar sta ik dubbel in. Aan de ene kant weet ik goed wat ik wil. Aan de andere kant denk ik: ja hallo, ik hoef geen afscheid te nemen van mezelf. Laten degenen die dat wel moeten doen maar bepalen hoe ze dat het liefste willen. Tegelijkertijd zadel je anderen dan ook met een hoop gedoe op. Een aantal dingen wil ik dus wel uitgevogeld hebben, zoals of ik gecremeerd of begraven wil worden. Vroeger was ik altijd heel erg voor cremeren, maar nu denk ik: er is hier zo’n mooie begraafplaats, daar zie ik mezelf ook wel liggen. Ik ben er nog niet helemaal over uit.”

‘Nu denk ik: er is hier zo’n mooie begraafplaats, daar zie ik mezelf ook wel liggen’

In de uitvaartbranche is duurzaamheid de laatste jaren een belangrijk thema geworden. Welke rol speelt duurzaamheid in jouw leven?

“Het is er een steeds groter onderdeel van geworden. Samen met een vriendin heb ik afgesproken om nu een jaar niets nieuws meer te kopen. Dat heb ik al eens eerder gedaan en het is me goed bevallen. Het geeft veel rust om te consuminderen. Verder probeer ik vliegen zoveel mogelijk te vermijden en seizoensgebonden te eten. Zo probeer ik mijn steentje bij te dragen.”

Heb je je ook weleens georiënteerd op een duurzaam afscheid?

“Ik vind het onzin om zo’n dure mahoniehouten kist te kopen en vervolgens in de grond te stoppen. Dat vind ik een verspilling van alles. Leg mij maar op een baar met een laken erover. Ook in de dood moeten we de duurzaamheid in het oog houden, en dat is helemaal niet gek of respectloos. De dood hoort bij het leven, en duurzaamheid is nu eenmaal erg belangrijk. Ik geloof dat daar in de toekomst alleen nog maar meer mogelijkheden voor komen.”

Interview: Joanne Wienen
Foto’s: Linelle Deunk

• Delen op: